اولین گام جهت شروع دوره جوجه کشی جمع آوری و نگهداری تخم هاست .تخم ها باید با نهایت دقت جمع آوری وپس از تمیز کردن وضدعفونی کردن در محل انبار قرار داده شوند .
دما نگهداری وانبار تخم های نطفه دار17-12درجه سانتی گراد و رطوبت65-55درصد می باشد . مدت نگهداری در این شرایط حداکثر 12روز است ولی اگر دما بین25-20درجه باشد نباید انبار کردن تخم بیشتر از1هفته به طول بکشد .
به طور کلی در دمای بالای 26 درجه سانتی گراد نطفه شروع به رشد می کند و دمای زیر صفر درجه سانتی گراد به نطفه آسیب جدی می زند .
طول دوره جوجه کشی 24روز است .پس ازقرار دادن تخم در دستگاه جوجه کشی دما ورطوبت تنظیم می گردد که دما37/5- 37/2و رطوبت60-55درصد می باشد . تخم ها داخل دستگاه 3بار در روز چرخانده می شوند که در روز21جوجه کشی که تخم ها به هچر منتقل می شوند متوقف می گردد .
دما در هچر37-36/5درجه سانتی گراد و رطوبت80-75درصد می باشد واگر رطوبت هچ به میزان کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخل تخم شده وجوجه ها به سختی پوسته داخلی وخارجی را شکسته و از تخم خارج می شوند .
به منظور حذف تخم های جنین مرده وبدون نطفه عمل کندلینگ صورت می گیرد که این روش در روز8جوجه کشی وپس از انتقال تخمها از ستر به هچر صورت می گیرد .
تخم کبک پس از 24روز به جوجه تبدیل می شود ولی بعضی جوجه ها در روز23ویا25 هچ می شوند . کل زمان هچ 20-10ساعت طول می کشد که در صورت تجاوز از20ساعت باید تخم ها را مورد بررسی قرار داد وعلت عدم هچ را جویا شد .
هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه مانده تا خشک شوند و به این منظور باید تهویه افزایش یابد . تخم هایی که قبل از دوران جوجه کشی نگهداری شده اند احتمالا نسبت به تخم های تازه قابلیت جوجه درآوری پایین
شتر مرغها پاهای درازی دارند و این بدان معنی است که مشکلات مربوط به رشد و نمو استخوان در این پرنده شایع میباشد. چرخش تیبوتارس به پیچ خوردن پا در ناحیه بالای مفصل خرگوشی و برگشتگی انگشتان پا به سمت بیرون اطلاق میشود (شکل 8-8). مشکل اساسی، پیچ خوردن انتهای دیستال استخوان ساق پا (تیبوتارس) در ناحیه نزدیک به مفصل خرگوشی می باشد (شکل 9-8). غالباً پرنده بر مشکل ایستادن غلبه میکند و پیچ خوردگی با قرار گرفتن دو پا در وضعیت خلاف جهت هم به نهایت خود میرسد هر چند در اینگونه موارد ممکن است استخوان هنوز به طور کامل پیچ نخورده باشد.
بسیاری از موارد چرخش در 21-14 روز اول بعد از بیرون آمدن از دستگاه جوجه کشی دیده می شوند، اگر چه این شکل می تواند در پرندگان مسنتر نیز بخصوص در شرایط ازدحام پرندگان ایجاد گردد. میزان وقوع چرخش تیبوتارس می تواند 10-55% جمعیت جوجه ها باشد. هرچند ممکن است در برخی موارد اصلاً مشاهده نشود و یا در پای راست جوجه شتر مرغ دلایل بروز این عارضه بسیار شایع تر است. شرایط جوجه کشی، تغذیه و ژنتیک به عنوان دلایل عمده این عارضه معرفی شدهاند. اما احتمالاً ضربه هم دلیل دیگری برای این مشکل می باشد. صفحات رشد بزرگ، نرم و غضروفی در استخوان های ساق به راحتی آسیب پذیرند و این باعث سرعت های رشد متفاوت در قسمت های مختلف استخوان می شود که با گذشت زمان استخوان بد شکل شده و سبب می شود پاها دقیقاً در قسمت بالای مفصل هوک به سمت بیرون پیچ بخورند.
آسیب می تواند در حین بیرون آمدن از تخم یا در طول چند روز اول زندگی رخ دهد. موارد چرخش که در مراحل بعدی اتفاق میافتند، بیشتر در شرایط ازدحام جمعیتی و زمانی که پرندگان به واسطه زمین خوردن یا برخورد با حصارها آسیب میبینند، رخ میدهد. احتمال بهبود در پرنده مبتلا به چرخش پا ضعیف می باشد. موارد شدید بیماری مانع ایستادن راحت پرنده شده و در نتیجه تغذیه پرنده و آسایش و رفاه آن را به هم میزند. تا به حال هیچ گونه درمان مؤثری برای پیچ خوردگی پاها وجود نداشته است و توصیه میشود که به خاطر راحت شدن پرنده آن را از گله حذف کرد. حتی اگر پرنده زنده بماند سرعت رشد آن آنقدر پایین است که حتی برای کشتار هم مناسب نخواهد بود و صد البته به منظور پرنده مولد هم نمیتوان از آن استفاده کرد.
مدیریت تولید تخم مرغ می تواند قابلیت زنده ماندن جنین را تغییر دهد. قبل از همه، زیادی مصرف غذا در هنگام بلوغ مانع از توسعه طبیعی مکانیسم های کنترلی تعداد فولیکول های زرد بزرگ می شود و در نتیجه فولیکول های کوچک و توسعه نیافته (میلیمتر 1>) در سطح تخمدان قادرند، به پیام هورمون لوتئین کننده از طریق تولید استروژن، پاسخ دهند. بنابراین زیادی مصرف غذا به وسیله تولید جنین های ضعیف می تواند قابلیت زنده ماندن جنسن را کاهش دهد. همچنین باعث تغییر در سیکل طبیعی تغییرات غلظت هورمون های لوتئین کننده (LH) و تحریک کننده فولیکول (FSH) می شود و در نتیجه تخمک بعد از باروری قابلیت بسیاری کمی برای رشد و نمو دارد.
وزن بالای مرغ های مادر، میزان باروری و تولید تخم مرغ های بارور را کاهش می دهد. کاهش تولید جوجه که ناشی از کاهش تولید تخم مرغ، کاهش باروری، کاهش جوجه در آوری تخم مرغ های باروز و در نهایت کاهش قابلیت زنده ماندن جنین در دستگاه جوجه کشی است، می تواند نتیجه تغذیه بیش از اندازه مرغ های مادر باشد. مجرای تخم در مرغ ها، میزبان اسپرم خروس ها است که به طور طبیعی در لوله های ذخیره اسپرم موجود درد دیواره مجرای تخم، ذخیره می شوند. مدت بارور شدن تخم مرغ ها (به وسیله تعیین باروری در تخم مرغ های متوالی) در شرایط تغذیه بیش از حد کاهش می یابد. ما دریافتیم که قابلیت زنده ماندن اسپرم در برخی سویه هاو در هنگام زیادی مصرف غذا، کاهش می یابد،اما اینکه چطور زنده ماندن اسپرم تحت تاثیر قرار می گیرد و یا آنها جنین های ضعیف تری تولید می کنند، به درستی روشن نیست. استفاده از حداقل دو هفته تغذیه اختیاری بین هفته های 23 و 31، باروری و جوجه در آوری را کاهش داد. سویه پرنده ممکن است یک مورد کلیدی باشد، زیرا باروری بعضی سویه ها تقریباً به هیچ عنوان تحت تاثیر زیادی مصرف غذا قرار نمی گیرد.
1- عیوب مادرزادی : این عیوب وقتی ظاهر می شوند که خروس و مرغ ارتباط خیلی نزدیک به همدیگر داشته و از یک نژاد باشند. در این صورت وقتی تعداد زیادی از جوجه ها بد شکلی داشته باشند. بایستی به این مسئله توجه نمود. بعضی از پرندگان ممکن است ژن های کشنده را با خود حمل نمایند. این پرندگان بطور نرمال در آن چیزی که ظاهر نمی شود. قابلیت بازگشت دارند مگر اینکه هر دو والدین پرنده ژن کشنده را با خود حمل نمایند. نمونه این قبیل ژن ها گردن کج، پاهای کوتوله و فقدان بال ها است.
2- ناباروری : این عارضه معمولاً به علت این که است که یکی از والیدن یا هر دو مریض یا خیلی چاق بوده و یا زیاد برای تولید مثل مورد استقاده قرار گرفته اند. این وضعیت اخیر الذکر در بین نژاد های شو که خیلی تاکید روی تولید مثل برای ظاهرشان می شود هادی است تا خوش بنیه و قوی بودن آنها به وسیله نور دادن می توان تخم مرغ های غیر بارور را در 7 روزگی انکوباسیون مشخص نمود. این تخم مرغ ها را بعداً می توان از انکوباتور خارج نمود و در این صورت یک منبع آلودگی به وسیله آنها به وجود نخواهد آمد.
3- بیماری های ارثی : این مسئله ممکن است روی والدین تاثیر نکند اما می تواند بخوبی برای جوجه ها کشنده باشد. هر کسی که در کار فروش پرندگان یا تخم مرغ های بارور است حقیقتاً بایستی خون پرندگان مورد استفاده در تولید مثل را به وسیله یک نفر دامپزشک تست کند تا اطمینان حاصل نماید که عاری از بیماری های توارثی نظیر تیفوئید ماکیان می باشد که از طریق تخم قابل انتقال می باشند این پرندگان همچنین بایستی آزمایش شوند تا مشخص شود عاری از سالمونلا می باشند.
4- کمبود های ویتامینی و مواد معدنی در والدین : جیره غذایی می تواند وضعیت های کمبود را در جوجه ها به وجود آورد. کسی که در کار فروش پرندگان یا تخم مرغ های بارور است حقیقتاً بایستی خون پرندگان مورد استفاده در تولید مثل را به وسیله یک نفر دامپزشک تست کند تا اطمینان حاصل نماید که عاری از بیماری های توارثی نظیر تیفوئید ماکیان می باشد که از طریق تخم قابل انتقال می باشند این پرندگان همچنین بایستی آزمایش شوند تا مشخص شود عاری از سالمونلا می باشند.
5- گرفتن خش تخم مرغ ها : همواره بر لزوم رفتار آرام با تخم مرغ ها در تمام مراحل گرفتن آنها اشاره شده است.
6- بهداشت غیر کافی : نادیده گرفتن روش های عملی بهداشتی نظیر غوطه ور ساختن تخم مرغ ها در سالم سازها قبل از انکوباسیون و اطمینان از این مسئله که انکوباتور تمیز است شانس به وجود آمدن آلودگی را به مقدار زیاد کاهش می دهد.همواره بر لزوم رفتار آرام با تخم مرغ ها در تمام مراحل گرفتن آنها اشاره شده است.
7- کار ضعیف جوجه کشی : اهمیت قرار دادن تخم مرغ ها و روشن کردن صحیح دستگاه جوجه کشی، تست کردن آن قبل از استفاده، چک کردن درجه حرارت تهویه و رطوبت دستگاه، برگرداندن منظم تخم مرغ ها و وزن نمودن آنها از مسائلی است که بایستی مورد نظر قرار گیرد.
8- کار ضعیف دستگاه های مادر : موفقیت خیلی زیادتری را می توان به وسیله تدارک و تهیه وضعیت های حفاظتی صحیح بدست آورد. وجود گرمای کافی و تهویه، غذا و آب کافی و حفاظت از طریق واکسیناسیون جوجه ها در مقابل بیماری های مهم بدست آورد.
یک کارشناس تغذیه طیور گفت: پرورش دهندگان طیور باید توجه داشته باشند که کاهش اکسیژن سبب کاهش میزان جوجه دهی میشود.
لیلا میر عیسی خانی اظهار کرد: غلظت اکسیژن لازم برای رشد جنین در داخل تخم مرغ های نطفه‌دار حدود 21 درصد است.
این کارشناس افزود: به ازای یک درصد کاهش در غلظت اکسیژن در ماشین جوجه کشی حدود 5 درصد از میزان جوجهدهی کاسته میشود.
وی خاطرنشان کرد: جنین موجود در تخمها تحمل ازدیاد اکسیژن را بهتر از کمبود آن دارد، به طوری که در طول جوجه کشی جنین به 4617 سانتی متر مکعب اکسیژن نیازمند است.
میر عیسی خانی افزود: افزایش ارتفاع به دلیل اینکه باعث کاهش فشار اکسیژن میشود باعث کاهش درصد جوجهدهی میشود.
این کارشناس افزود: بر اساس گزارش موجود گاز کربنیک موجود در اطراف تخم مرغها سبب کاهش درصد جوجهدهی میشود.
وی در خصوص تهویه ماشین های جوجه کشی، تصریح کرد: برای تهویه کامل ماشین‌های جوجه کشی لازم است که تهویه اتاق ماشین های جوجه کشی به طور مطلوب انجام گیرد. به ازای هر 100 عدد تخم‌مرغ 27 درصد مترمکعب هوا در ساعت مورد نیاز است.
این کارشناس ادامه داد: در اوایل دوره جوجه کشی اکسیژن کمتر مورد نیاز است و به تدریج این نیاز افزایش مییابد و تهویه دستگاه جوجه کشیاز طریق دریچههایی که از اطراف ماشین نصب شده انجام میگیرد، دو روز اول دریچه بسته و به مرور زمان باز میشود.
مهمترین عامل جهت بدست آوردن بهترین نتیجه در جریان جوجه کشی، تامین درجه حرارت مناسب جهت رشد جنین می باشد.
به علاوه رطوبت، تهویه و چرخش هوا در دستگاه جوجه کشی از موارد مهمی هستند که اگر به درستی کنترل نشوند عوارض نامطلوب و جبران ناپذیری بر عملکرد جوجه کشی و پرورش بوقلمون خواهد داشت. در نهایت تخمها به تغییرات ناچیز این سه عامل چندان حساس نمی باشد، ولی یک تغییر جزئی در درجه حرارت قابل تحمل برای جنین و افزایش یا کاهش غیر ضروری آن می تواند تاثیر بسزایی در کاهش قابلیت جوجه درآوری تخم ها داشته باشد.
باید توجه داشت که بهترین دما در جوجه کشی بوقلمون، 5/37 درجه سانتی گراد می باشد. جوجه کشی در دمای بالاتر از 38 درجه و در روزهای 24 ـ 18 کاهش قابل توجه ای در قابلیت جوجه درآوری و افزایش تلفات جنین در پی داشته و نشانه های ویژه ای را از نظر آسیب شناسی از قبیل وارونگی و جابه جا شدگی جنین، آب آوردن چشم ها، بوجود خواهد آورد. همچنین ثابت نگه داشتن دما در حدود 5/36 درجه باعث تاخیر در جوجه درآوری می شود. درجه حرارتهای بیشتر از 5/37 درجه سانتی گراد، نسبت به درجه حرارت های کمتر از آن به مراتب اثرات مخرب تری را بر جوجه کشی بوقلمون خواهد داشت.
بیشترین کاهش در میزان جوجه کشی هنگامی مشاهده می شود که درجه حرارت زیاد در طول هفته دوم جوجه کشی اعمال شود، به عبارت دیگر اعمال دمای 38 درجه هنگامی که به مدت 6 روز و در هفته اول، سوم و چهارم جوجه کشی اعمال گردد، تاثیری بر نتیجه هچ نخواهد داشت. اما در هفته دوم جوجه کشی اعمال همین دما، باعث کاهش در میزان جوجه درآوری می شود. این مسئله نشان دهنده حساسیت ویژه جنین بوقلمون به دماهای بالا به خصوص در هفته دوم جوجه کشی می باشد. بنابر این بهتر است که در جوجه کشی بوقلمون در ابتدای دروه دما را بر روی 37.5 تنظیم کرده و در روز ششم دما را به 37.2 درجه تغییر دهیم و پس از پایان روز 14 دوباره دما را به 37.55 تغییر دهیم. رطوبت نسبی باید در حدود 60درصد در 24 روز اول و 70درصد در 4 روز آخر باشد. مدت زمان جوجه کشی در بوقلمون 28 روز است. معمولا جوجه ها از روز 277 شروع به نوک زدن و درآمدن از تخم می کنند.
در بعضی مواقع جوجه شتر مرغ افزایش وزن مناسبی دارد. به طوری که در یک زمان کوتاه به مقدار قابل توجهی این افزایش وزن صورت می گیرد و به عبارت دقیق تر، تنها در 77 روز اول به وزن بالای 23 کیلوگرم می رسد. از سوی دیگر جوجه شترمرغ حیوانی با رشد آهسته است چرا که در 12 ماهگی به رشد کامل اسکلتی اش می رسد و این موضوع در مقایسه با 6-5 هفتگی در پرندگان اهلی قابل مشاهده است. حتی هنگامی که به وزن 30 کیلو گرم می رسند جوجه تنها یک سوم از وزن پرواری استانداردش را به دست آورده است.
الگوی تغییر وزن به عنوان یک شاخص افزایش وزن بدن برای 3 ماه اول زندگی از زمانی که رشد جوجه به کندی صورت می گیرد تا زمانی که به حداکثر رشد روزانه برسد نشان داده شده است. جوجه ها در 4 تا 8 روز اول پس از ترک دستگاه جوجه کشی، کاهش وزن دارند و پس از این دوره افزایش وزن می یابند. در آزمایشی که در یکی از مزارع آفریقای جنوبی انجام شد گروهی از پرندگان با جیره پروتئینی 5/14 درصد و گروه دیگر با جیره پروتئینی 5/17 درصد تغذیه شدند. این آزمایش نشان داد جوجه هایی که با جیره پروتئینی بالاتر تغذیه شدند افزایش وزن بیشتری داشته اند.
همه پرندگان به این حالت ایده آل از رشد نخواهند رسید، زیرا میزان رشد در جوجه های شتر مرغ بسیار متنوع است. در 35 روزگی شاید برخی از جوجه ها با وجود روش و محیط پرورشی یکنواخت 2 تا 3 برابر نسبت به جوجه های کوچک تر رشد بیشتری داشته باشند. هنوز مشخص نیست که چرا میزان رشد در شتر مرغ بسیار متنوع و گوناگون می باشد، اگرچه عواملی برای اثر گذاشتن در گسترش این تفاوت ها شناخته شده اند که عبارتند از: ارث بردن میزان رشد، رفتار، ترکیب خوراک و عوامل محیطی. بنابراین، تحقیق برای مشخص کردن الگوی رشد بر روی نژادهای گوناگون جوجه های شتر مرغ ضروری می باشد.
جوجه شتر مرغی که از تخم خارج می شود به طور معمول در حدود 65 درصد از وزن اولیه تخم در شروع جوجه کشی را دارد. برای مثال، تخمی با وزن 1500 گرم، جوجه ای به وزن 975 گرم را تولید می کند. اگر تخم کاهش وزن بیشتری از 15 درصد داشته باشد جوجه سبک تر خواهد شد و اگر تخم کمتر از 15 درصد کاهش وزن داشته باشد، جوجه سنگین تری از تخم خارج می شود.
پیشنهادها و قوانینی را در رابطه با اندازه یک جوجه شتر مرغ در وزن های گوناگون می توان به دست آورد چرا که رشد به آسانی قابل مشاهده است. اندازه های گوناگون جوجه های شتر مرغ در وزن های متفاوت در طی مرحله رشد در 3 ماه اول زندگی در جدول زیر قابل مشاهده است. اگر درجه بندی کردن برای وزن پرندگان امکان پذیر نیست، اندازه گیری وزن و قد پرندگان و مقایسه با داده ها می تواند تخمینی از وزن مطلوب پرنده را به پرورش دهنده نشان دهد.
