نکات مهم در پرورش صنعتی بوقلمون

پرورش صنعتی بوقلمون

اگرچه یک سری اختلافات اساسی بین بوقلمون ها و مرغ ها وجود دارد ولی این اختلافات بیشتر از لحاظ وزن و اندازه است و اصول کلی مربوط به ساختمان های پرورش بوقلمون و تجهیزات مربوطه تا حد زیادی شبیه به ساختمان های مرغداری و تجهیزات آن ها می باشد و روی همین  اصل پرورش مرغ با پرورش بوقلمون تغییرات کلی پیدا نمی نماید .

در دنیای امروز که مصرف پروتئین حیوانی روز به روز بیشتر می شود بدون شک نیاز بشر به گوشت سفید و قرمز نیز افزایش می یابد و در این رابطه قسمت زیادی از گوشت سفید مورد مصرف جوامع بشری را می توان از طریق پرورش صنعتی بوقلمون تامین نمود . روی همین اصل پرورش بوقلمون در ابعاد وسیع و در شکل صنعتی مطرح بوده و واحدهای بزرگی برای پرورش بوقلمون در کشورهای مختلف جهان به وجود آمده است . در ایران نیز از دیر باز توجه خاصی به پرورش بوقلمون شده و در بسیاری از استان های کشور ما به ویژه در استان های شمالی نظیر گیلان و مازندران و گلستان واحدهای پرورش صنعتی بوقلمون توسعه یافته است و جوجه یک روزه بوقلمون و دستگاه جوجه کشی مخصوص برای خوابانیدن تخم نطفه دار بوقلمون تهیه شده است .

امید می رود با پیشرفت تکنولوژی پرورش بوقلمون در کشور سطح تولید گوشت سفید به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافته و بخش مهمی از منابع پروتئینی مورد نیاز تامین گردد .

صنعت مدرن پرورش بوقلمون

تعدادی از پرورش دهندگان مهم بوقلمون بیشتر بوقلمون های پرورش یافته در دنیا را تهیه می نمایند . موسساتی نظیر موسسه British united Turkeys و Nicholas and Hibrid Turkeys تماما متعلق به موسسات داروئی بزرگ یا شرکت های بین المللی هستند . پرورش دهندگان کوچک تر بازارها را اختصاصی کرده اند .

تقریبا 36 میلیون پولت بوقلمون به وسیله صنعت بوقلمون انگلیسی در سال تولید می شود با حدود 400 میلیون در سراسر دنیا که اساسا از فرانسه ، ایتالیا ، اسرائیل و آمریکا است . درجه یکپارچگی و ائتلاف به وسیله انگلستان سر مشق و نمونه شده است جایی که چهار شرکت %75 بوقلمون ها را تولید می نمایند . شرکت های تولید کننده در تمام سال بوقلمون پرورش می دهند . غالب آن ها کاملا مجهز به گله مادر ، دستگاه جوجه کشی ، محل های پرواز بندی آسیاب ها ، مجتمع های فرآوری و نیروهای فروش هستند . 

گفته می شود که اقتصادی ترین منبع تجارتی پروتئین گوشت موجود است . از نظر چربی نیز مقدار آن در بوقلمون پایین است که 10% بوده و با مقایسه با 24% در گوشت گاو و 23% در گوشت خوک مقدار خیلی کمی به نظر می رسد.

کاربرد دستگاه جوجه کشی در جوجه کشی کبک

برای جوجه کشی از تخم کبک ، حدود 24 روز زمان لازم است . تخم های بزرگ تر و تخم هایی که مدت بیشتری در انبار نگه داری شده باشند ، کمی بیشتر زمان لازم دارند . اگر دمای دستگاه جوجه کشی کم تر از حد لازم باشد و تخم های جوجه کشی از کبک های مولد پیر به دست آمده  باشند ، جوجه کبک ها دیرتر به دنیا می آیند . در بعضی از استان ها و از جمله استان کردستان جوجه کشی کبک در خانواده های روستایی انجام می شود . آن ها  تخم کبک را از طبیعت جمع آوری کرده و جهت جوجه کشی معمولا از یک مرغ کرچ ، بوقلمون و غیره استفاده می کنند . در جوجه کشی مصنوعی ، گرمای لازم توسط منابع گرمازا تولید می شود . تحت شرایطی ، جوجه کشی طبیعی با استفاده از مرغ کرچ مورد توجه و ضامن سلامت جوجه هاست ولی عملا دلایل قابل توجهی نیز آن را رد می کنند :

1 – یک روش گران و پرکار بوده و تنها در بعضی از مواقع سال قابل بهره برداری است ( زمانی که مرغ کرچ در اختیار باشد ) .

2 – تعداد تخم کبکی که مرغ کرچ می تواند در اختیار داشته باشد ، محدود است .

3 – در جریان به دنیا آمدن جوجه ها در روزهای اول ، بیماری ها یا انگل هایی می توانند از طریق مرغ مادر به جوجه کبک ها منتقل شوند .

4 – لانه و محیط اطراف همیشه مناسب نیستند .

در بازار ، ماشین های جوجه کشی بسیاری با ظرفیت های مختلف وجود دارد . دستگاه هایی نیز ساخته می شود که با تولید ده ها هزار در هر دوره قسمتی از نیاز صنعت ماکیان را رفع می نمایند . شرایط محیطی برای جوجه کشی که به نوبه ی خود دارای اهمیت خاصی نیز می باشند عبارتند از : دما ، رطوبت و تهویه . درجه ی حرارت در سه هفته ی اول ، دوم و سوم حدود 5/37 درجه ی سانتیگراد خواهد بود . در چهار روز آخر اندکی کمتر (37 درجه ) خواهد شد . حرارت صحیح ، یکی از خصوصیات ماشین جوجه کشی است . چگونگی گرم شدن دستکاه به روش های مختلف صورت می پذیرد . در بعضی از انواع آن ها تزریق هوای گرم به داخل دستگاه و در بعضی دیگر وجود المنت های الکتریکی گرمازا منابع تولید حرارت به شمار می روند . در خلال 24 روز دوران جوجه کشی ، تضمین تهویه با هوای حاوی اکسیژن کافی ، ضروری است . در حقیقت جنین در داخل تخم از طریق سوراخ های پوسته تنفس کرده ، اکسیژن مصرف نموده و انیدریدکربنیک ( Co2 ) دفع می نماید . درصد رطوبت نسبی در دوران جوجه کشی باید حدود 55% و بین 20 تا 24 روزگی حدود 75 درصد باشد . تا 7 روز پس از قرار گرفتن تخم کبک ها در دستگاه جوجه کشی ، تخم ها بایستی مورد معاینه قرار گیرند . بدین منظور تخم ها در مقابل نور قرار گرفته و وجود جنین در آن ها تایید می شود . به این روش در مدیریت پرورش ماکیان « کاندلینگ » می گویند . تخم ها در دستگاه جوجه کشی به حالت مایل قرار گرفته و قطب پهن آن به سمت بالا قرار می گیرند و حداقل 3 بار در روز ( به غیر سه روز آخر ) جهت جلوگیری از چسبیدن جنین به پوسته چرخانیده می شوند . برای جلوگیری از بیماری های عفونی جوجه ی یک روزه که منشاء آن آلودگی تخم می باشد ، در روز اول جوجه کشی از گاز آلدئید فرمیک ( فرمالدئید ) در دستگاه جوجه کشی استفاده می شود .

 

آنچه درباره تخم شترمرغ باید بدانیم

همان طور که از بزرگترین پرنده انتظار می رود شتر مرغ تخم را در میان پرندگان موجود در دنیا می گذارد. اگر چه تصور می شود که بزرگترین پرنده بایستی بزرگترین تخم را تولید کند لیکن تخم شتر مرغ کوچکترین تخم نسبت به وزن شتر مرغ بالغ می باشد و تنها 5/11 درصد وزن بدن شتر مرغ می باشد. تخم شتر مرغ 25 برابر وزن متوسط تخم ماکیان اهلی (حدود 60 گرم) است. به طور متوسط تخم شترمرغ 19-177 سانتی متر طول و 15-14 سانتی متر عرض داشته و 1900-1100 گرم وزن دارد.

تخم شترمرغ نقش محوری در توسعه مزارع پرورش شترمرغ دارد. توانایی شترمرغ ماده در تولید تخم نطفه دار جهت تولید جوجه های سالم باعث توسعه جمعیت شتر مرغ در مزارع پرورشی می شود. به طور متوسط طول مدت جوجه کشی تخم شتر مرغ در دستگاه جوجه کشی  42  روز می باشد.

تخم شتر مرغ از قسمت های زیر تشکیل شده است:

1-    نطفه یا صفحه زاینده: تنها عضو زنده تخم می باشد و بر روی زرده قرار گرفته است.

2-    زرده: نقش آن فراهم کردن مواد غذایی لازم برای استفاده جنین در مراحل مختلف رشد و نمو می باشد.

3-    آلبومین سا سفیده: پوشش آبکی اطراف جنین در حال رشد را تشکیل می دهد و مانع از خشک شدن جنین می شود. سفیده خواص ضد میکروبی دارد و از سه لایه تشکیل شده است.

الف) سفیده رقیق

ب) سفیده غلیظ

ج)سفیده رقیق داخلی

4- شالاز یا زرده بند: در وسط تخم و در هر دو طرف زرده، دو قسمت مارپیچی شکل از جنس سفیده غلیظ به نام شالاز یا زرد بند وجود دارد. شالاز، زرده را در وسط تخم نگه می دارد و مانع از حرکت زرده به سمت پوسته آهکی و چسبیدن به آن و در نتیجه از بین رفتن نطفه یا جسم رویان می شود.

پوسته تخم شترمرغ

پوسته از سه قسمت تشکیل شده است: غشاها، پوسته آهکی، کوتیکول

رنگ پوسته اهکی تخم بین سفیده و زرد مایل به سفید متفاوت بوده و شبیه ظروف پینی براق است که از خلل و فرج پوشیده شده است. پوسته تخم شتر مرغ تمامی عناصر در پوسته تخم مرغ را دارا می باشد و 2 تا 3 میلی متر قطر داشته  و از استحکام بالایی برخوردار است. به طوری که یک انسان می تواند بر روی آن بایستند بدون انکه به پوسته آسیبی برسد.

قطر معمولا تفاوت هایی را نشان می دهد و حداقل آن 65/1 میلیمتر بوده و با افزایش اندازه تخم ها قطر پوسته افزایش می یابد و سنگین تر می شود. وظیفه پوسته تخم عبارت است از : حفاظت محتویات از ضربات مکانیکی، ایجاد سد فیزیکی پوسته تخم چلوگیری از نفوذ عوامل میکروبی به محتویات تخم و ایجاد غشاء واسطه که میزان عبور آب، اکسیژن و دی اکسید کربن به داخل و خارج تخم را تعیین می کند. هر چند پوسته از خارج بسیار محکم تر و متراکم است اما شکستن آن از داخل آسان می باشد که امکان خروج را هنگام تفریح تسهیل می کند. دو غشا پوسته، آلبومین را نگه می دارند. لایه خارجی ضخیم تر بوده و منافذ بیشتری نسبت به لایه داخلی دارد. با تبخیر آب و جایگزینی هوا بین این دو لایه اتاق هوایی تشکیل می گردد.

ثبت وضعیت جوجه کشی و رفع اشکال احتمالی

بعد از جوجه کشی، اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها تفریخ نشوند، توسل به عملیات رفع اشکال، ضروری است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ این سوال را می دهد که مشکل کار کجاست؟ لذا ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی، ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را از هر گاری، معمولاً 3 سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین) جدا کرده  و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناس خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آنها به جوجه مشخص و ثبت شود تا به هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق، بستگی به عواملی دارد که تعدادی  از آنها مربوط به مراحل پرورش گله است. سن گله، نژاد، مدیریت واحد نظر تغذیه و بهداشت و جمع آوری درجه بندی تخم و استفاده از دستگاه جوجه کشی مناسب از جمله ی این عوامل است. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق 855 درصد هچ، مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی استفاده شود و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی، تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل 10 درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و بر اساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

1-      اگر کوچکترین اثری از نطفه، درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت «-» زده می شود.

2-      اگر لکه ای کوچک و بعضاً با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد، به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

3-      چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموماً به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملاً مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

4-      اگر جنینی مشاهده شود که در آن، سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملاً مشخص باشد، به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

5-      چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن، پرهای آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

6-      در صورتی که جوجه ای مشاهده شود که (برخلاف حالت های قبلی) چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده.

7-      معمولاً در ستون هفتم علامت گذاری نمی شود بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج نشده اند، شمارش و جمع آنها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

ستون یک:

1-      کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله ی مولد

2-      عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نرها

3-      گرمای زیاد محیط پرورش

4-      سرمای زیاد محیط پرورش

5-      پیر بودن پرندگان نر

6-      کمبود های ویژه در خوراک گله ی مولد

7-      بیماری احتمالی نر

8-      غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

9-      مصرف برخی داروها، حشره کش ها و مواد شیمیایی

10-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

1-      بیماری گله از نارسایی های ژنتیکی

2-      نگهداری در انبار و کهنه شدن تخم

3-      پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند)

4-      کمبود ویتامین مخصوصاً ویتامین های گروهB

5-      نقص در گندزدایی (ضدعفونی) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

1-      انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

2-      حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

3-      آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

4-      دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

1-      تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

2-      کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

3-      چرخش ناکافی

4-      کمبود های ویتامینی مانند ویتامینE

ستون پنج:

1-      حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

2-      نقص در تهویه

3-      کمبود اکسیژن در محیط

4-      کمبود های تغذیه ای

5-      پیر بودن گله ی مولد

ستون ششم:

1-      نقص در سیستم تهویه ی دستگاه جوجه کشی

2-      نقص در سیستم تهویه ی سالن جوجه کشی

3-      کمبود اکسیژن محیط ( محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد)

4-      وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعلع دار) در سالن جوجه کشی

5-      کمبود های تغذیه ای مخصوصاً ویتامینی (مشخصاً اسیدفولیک)

جوجه کشی شترمرغ

اولین گام جهت شروع جوجه کشی شترمرغ جمع آوری و نگهداری تخمها می باشد. بایستی توجه داشت که تخمها با نهایت دقت جمع آوری گردیده و پس از تمیز کردن و ضدعفونی آنها را در محل انبار تخم قرار دهیم. توجه داشته باشید مکان مورد نظر جهت نگهداری تخمها بایستی دارای شرایط کاملاً بهداشتی بوده و دارای دما و رطوبت کنترل شده باشد .

معمولاً دمای20 -15 درجه سانتیگراد  جهت انبارداری تخم شتر مرغ مناسب می باشد که البته این دو فاکتور می توانند با توجه به خصوصیات فیزیکی تخمها منجمله ضخامت پوسته و اندازه تخم و همچنین مدت انبارداری و در مقاطع زمانی مختلف فصل تولید متفاوت باشد، اما فاکتورهایی که در کلیة حالات ثابت می باشد موارد مربوط به بهداشت محل، رعایت کامل مسائل ایمنی، جلوگیری از ورود هر گونه موجودات اعم از حشرات، جوندگان و ... به محل نگهداری و مواردی از این قبیل می باشد. در یک حالت طبیعی در زمان انبار کردن قبل از جوجه کشی بایستی در طول روز حدود 4 بار تخم شتر مرغ چرخانده شوند که این امر به تبادلات غذایی بین سفیده و جنین و تبادلات کاری بین محیط خارج و داخل تخم کمک می نماید و پس از گذشت حداکثر 10-8 روز از ورود تخمها به انبار آنها را جهت شروع مرحله جوجه کشی به دستگاههای ستر وارد نمود. توجه داشته باشید که پس از گذشت این مدت و در صورت نگهداری بیش از حد تخمها در انبار این امر می تواند منجر به کاهش قدرت جوجه در آوری تخمها و در مواردی مرگ جنین گردد .

جهت اخذ بهترین نتیجه و درصد درآوری مطلوب همیشه نکات زیر را مد نظر داشته و نسبت به اعمال آنها نهایت دقت را به عمل آورید :

1) جمع آوری و حمل و نقل دقیق تخمها

2) دقت در انبارداری تخمها در شرایط مطلوب

3) دقت کافی در ضدعفونی تخمها جهت پیشگیری از آلودگی های احتمالی

4) چرخاندن تخمها

5) اعمال رطوبت و دمای مطلوب در هنگام انبارداری و در دستگاهها

6) اطمینان از عملکرد مطلوب دستگاههاو کنترل مداوم آنها در طول مدت جوجه کشی

پس از قراردادن تخمها در دستگاههای ستر رطوبت و دمای دستگاه بر روی حالت مطلوب تنظیم می گردد که در این مورد دمای لازم معادل 2/37 – 8/35 درجه سانتی گراد و میزان رطوبت مطلوب معادل 22-16 % می باشد که باز هم بایستی توجه داشت تمامی این اعداد با توجه به خصوصیات فیزیکی و ظاهری تخمها مانند ضخامت پوسته، اندازه، تعداد و اندازه سوراخهای موجود روی تخم و همچنین تعداد تخمهای موجود در دستگاهها می توانند تغییر کنند .

جهت تنظیم رطوبت مورد نیاز در جوجه کشی از عمل وزن کشی برای پیدا کردن عدد مناسب درجه رطوبت کمک می گیریم. به این ترتیب که در ابتدای دوره قبل از ورود تخم ها به دستگاه برای هر تخم یک کارت جوجه کشی در نظر می گیریم . سپس وزن ابتدایی را بر روی آن درج می کنیم. هر هفته یکبار این عمل را انجام می دهیم به طور متوسط در پایان هر هفته باید (1.5تا 2درصد) حدود  30 گرم از وزن تخم شترمرغ ها کاسته شده باشد. در صورتی که وزن بیشتری کم کرده بود نشانگر این است که باید مقداری حدود 5 درصد رطوبت را بالا ببریم و اگر وزن به اندازه کافی کم نشده بود مقدار رطوبت را حدود 5 درصد می کاهیم.

تخمها حدود 40-38 روز در دستگاه ستر قرار گرفته و پس از گذشت این مدت و نزدیک شدن به انتهای مراحل رشد جنین چرخش تخمها در درون دستگاه متوقف شده و پس از نوک زدن جوجه به کیسة هوایی داخل تخم آنها را به دستگاه هچر منتقل کرده و منتظر شکستن پوسته خارجی و خروج جوجه از تخم می گردیم. بعد از گذشت حدود 42 روز از زمان جوجه کشی تخمها حدود 15-11% افت وزن خواهند داشت و در نتیجه کنترل وزن تخمها در طول دوره می تواند به پیش بینی مراحل جوجه کشی شترمرغ کمک نماید .

در ادامه جهت کسب بهترین نتیجه در امر جوجه کشی موارد زیر را به دقت تحت کنترل داشته و اعمال نمایید :

1- نگهداری تخمها در دما و رطوبت مناسب و در شرایط بهداشتی کامل

2- قراردادن تخمها در اتاق پیشگرم جهت گرم کردن اولیة تخمها پیش از ورود به ستر

3- کنترل دقیق دستگاهها از لحاظ کارکرد و دما و رطوبت مناسب

4- ضدعفونی دقیق و کامل دستگاهها پیش از ورود تخمها

5- کنترل دقیق دما و رطوبت در طول دورة جوجه کشی و جلوگیری از نوسان شدید دو فاکتور مذکور

6- وزن کشی دقیق و مستمر در طول دوره جوجه کشی شترمرغ جهت اطلاع از روند جوجه کشی

7- انجام کندلینگ در روز 14 و 32 جوجه کشی جهت اطلاع از روند رشد جنین

8- توقف چرخش تخمها پس از روز 38

9- انتقال تخمها به هچر و کنترل روند هچ

10- ضدعفونی کامل بند ناف جوجه ها و انتقال به اتاق پس از هچ و انجام مراقبتهای اولیه پیش از انتقال آنها به سالن اصلی

11- تهویه و حرارت مناسب در سالن محل استقرار دستگاه جوجه کشی

پس از گذشت روز 38 بایستی تخمها تحت کنترل دقیق قرار گیرند تا روند نوک زدن جوجه ها به کیسة هوایی دقیقاً کنترل گردد زیرا پس از طی این مدت و با اتمام اکسیژن موجود در تخم، جوجه ها با نوک زدن به کیسة هوایی اکسیژن مورد نیاز را تا زمان خروج از تخم تامین می کنند و گاهی ضعف ذاتی جوجه ها و یا قرارگیری ناصحیح جوجه ها در تخم مانند برگشتگی احتمالی یا وضعیت نامطلوب پا و سر مانع از نوک زدن جوجه به کیسة هوایی می گردد که ادامه این وضع می تواند منجر به خفگی جوجه ها در تخم گردد لذا اطلاع از این حالات و کمک به موقع به جوجه ها می تواند مانع از مرگ آنها گردد .

12- تامین و در دسترس گذاشتن کلیه قطعات یدکی نظیر فیوزها، المنتها، رطوبت سنجها و ..

شرایط مهم در جفت گیری و جوجه کشی کبوتر

از اول خرداد ماه کبوتر شروع به جفت گیری می کند . برای تهیه محیط مناسب جفت گیری باید به تهیه لانه های جداگانه ای برای هر جفت کبوتر پرداخت ، تا بتوان به جوجه های حاصله بهتر رسیدگی کرد و از  توی هم رفتن کبوترها جلوگیری کرد . هر لانه باید جایگاهی برای تخم گذاری داشته باشد . طبیعی است که ساختار عضلانی کبوتر ماده و نر باید خوب باشد . ( زیاد چاق و یا زیاد لاغر نباشند ) . از شرایط مهم باروری و جوجه درآوری مبتلا نبودن کبوتر نر و ماده به بیماری های واگیر و انگلی است .

کبوتر ماده اولین تخم خود را در سن پنج ماهگی می گذارد ولی به ندرت قبل از یک سالگی با کبوتر نر جفت گیری می کند . کبوتر ماده در هر بار فقط یک تخم می گذارد و پس از دو روز تخم بعدی را می گذارد و بعد از جفت گیری با کبوتر نر ، اسپرم تا هشت روز در مجرای تخم بر ، زنده و فعال باقی می ماند و تخم یک روز قبل از تخم گذاری بارور می گردد ، سپس به دور زرده سه لایه از سفیده قرار می گیرد و سپس پوسته داخلی و خارجی ساخته شده و تخم در طی 16 تا 24 ساعت در مجرای تخم بر کبوتر ماده کامل می شود و سپس به بیرون از بدن ، رانده می شود . پس از 25 تا 30 روز از اولین جفت گیری ، از تخم در آمدن جوجه ها صورت می گیرد و پس از آن کبوتر ها می توانند دوباره جفت گیری کرده و پس از پنج روز تخم گذاری کنند و معمولا بعد از تخم گذاری دوم ، کبوتر  نر و ماده به مدت 19 تا 20 روز با هم به نگهداری از تخم می پردازند . کبوتر ماده در طول شب و کبوتر نر روزها بر روی تخم می خوابند .

تخم کبوتر را نمی توان در دستگاه جوجه کشی صنعتی قرار داد زیرا جوجه کبوترهای تازه از تخم درآمده ، بدنی برهنه و ضعیف و لاغر دارند و نیازمند تغذیه به وسیله مادران خود می باشند . کبوتر ماده  با استفاده از شیره چینه دان و غذای له شده به جوجه ها غذا می دهد ، هم چنین جوجه کبوتر نیازمند پرستاری ، حمایت و گرمای بدن مادر خود هستند .

پس از کمی بزرگ شدن جوجه ها ، کبوتر های ماده دوباره اقدام به تخم گذاری می کنند . البته در جوجه کشی صنعتی تخم کبوتر به درجه حرارت 30 تا 38 درجه حرارت سانتی گراد و درجه رطوبتی معادل 70 % تا 75 % نیازدارد و باید تخم را روزی دوبار چرخاند . تشخیص نر و ماده بودن جوجه ها بسیار دشوار است و نیاز به تمرین دارد .

اگر یکی از والدین جوجه کبوتر ها بمیرد و یا کبوتر ماده به جوجه های خود توجهی نکند باید جوجه ها را به زیر پر و بال کبوتر ماده گذاشت که جوجه هایی به متان سن و سال دارد و یا به تغذیه دستی این جوجه ها به وسیله قطره چکان اقدام نمود و دانه ها را ابتدا تخمیر ، سپس له کرده و به جوجه ها خوراند.

کبوتر ماده به مدت یک هفته جوجه ها را زیر پر و بال خود می گیرد ، سپس در سه هفته بعد فقط به آن ها غذا می دهد و در سن چهار هفتگی ، هنگامی که بال و پر جوجه ها در می آید و می توانند خود به تنهایی غذا بخورند ، آنان را از مادر گرفته و جهت پرورش و یا کشتار جدا می کنند . باید جوجه های جدا شده جهت پرورش در آشیانه خاصی که گنجایش 45 تا 60 جوجه دارد تا هنگام بلوغ و جفت گیری نگهداری کرد.

اصلی ترین منابع در جیره غذایی جوجه های گوشتی

جوجه های گوشتی پس از گذراندن دوران هچ و خروج از دستگاه جوجه کشی نیاز به مواد مغذی برای تامین انرژی لازم دارند تا کنون منابع مختلفی برای پرورش جوجه های گوشتی معرفی شده که از مهمترین آنها می توان به ذرت، گندم، جو، کلزا و ... اشاره کرد در ادامه با 7 منبع اصلی جیره غذایی جوجه های گوشتی آشنا می شویم

ذرت:

عمده ترین غله جیره طیور ذرت است. مهمترین منبع انرژی نیز می باشد. ذرت های با رطوبت بالا قابلیت آلودگی با آفلاتوکسین را نیز دارند.

گندم:

به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی در جیره طیور مورد استفاده قرار می گیرد. انرژی غذایی گندم به نرمی و سختی آن بستگی دارد. در گندم سخت پروتئین بیشتری همراه نشاسته وجود دارد. وجود گندم بیش از 30% برای جوجه ها مشکل ساز است گندم حاوی 5% از پنتوزان هاست که سبب تغییر در ویسکوزیته مواد هضمی می گردد و باعث کاهش قابلیت هضم خوراک می گردد. استفاده از گندم باعث استحکام پلت می گردد. یک مزیت گندم استفاده از دانه کامل آن از سن 10 تا 14 روزگی به بعد است.

جو:

غله ای با انرژی و پروتئین متوسط است. قابلیت هضم آن در پرندگان جوان کم است و حاوی مقادیری بتاگلوکان است که به عنوان مواد ضد تغذیه ای معروف است. میزان بتاگلوکان را می توان با استفاده از آنزیم های بتاگلوکاناز کم کرد.

کنجاله کلزا:

از این گیاه برای روغن کشی استفاده می گردد و دارای مواد ضد تغذیه ای گواتر زا و اسید اروسیک می باشد و همچنین در مرغ های تخم گذار باعث ایجاد بوی ماهی در تخم مرغ می شود و آن به دلیل ماده تری متیل آمین است و در مقایسه با کنجاله سویا حاوی لیزین کمتری است.

کنجاله سویا:

یک منبع پروتئینی استانداردی است. میتونین اسید آمینه محدود کننده آن است و میزان پروتئین آن تحت تاثیر واریته ها بسیار متغیر است. سویا دارای باز دارنده تریپسین است که در اثر حرارت در کارخانجات روغن کشی از بین می رود.

پودر گوشت:

عمدتاً محصولات فرعی فرآوری ترکیبات گوشت گاو و طیور می باشد از محدودیت های آن وجود آلودگی میکروبی به ویژه سالمونلا است.

پودر ماهی:

پودر ماهی منبع عالی پروتئین و اسید آمینه است. باید پودر ماهی با آنتی اکسیدان مخلوط شود. تا از اکسید شدن چربی آن جلوگیری به عمل آید. از اثرات نامطلوب پودر ماهی ایجاد جراحات سنگدان است و همچنین ایجاد بوی نامطلوب ماهی در گوشت و تخم مرغ می باشد. میزان حداکثر مصرف آن در جیره 5% می باشد.

تعیین جنسیت جوجه شترمرغ ها

شتر مرغ­ های نر و ماده به طور واضح و مشخصی بعد از 12ماهگی تشخیص داده می ­شوند.

بر خلاف پستانداران در پرنده ها تعیین جنسیت در دوران جوجه کشی و یا در دستگاه جوجه کشی امکان پذیر نبوده و این عمل بعد از بیرون  آمدن جوجه ها از تخم و پس از گذشت مدت زمان مشخصی برای هر پرنده معین می شود.

 

تعیین جنسیت جوجه شترمرغ ها قبل از 3 ماهگی

پرهای سیاه بر روی بدن مشخصه پرندگان نر می ­باشد اما اغلب لازم است تا جوجه ­ها در سن 3 ماهگی یا سنین پایین تر تعیین جنسیت شوند، زیرا گاهی اوقات که قصد فروش پرندگان را داشته باشیم تعیین جنسیت آن­ ها لازم می ­باشد. تعیین جنسیت با استفاده از روش­ های ژنتیکی و توسط آزمایش دی.ان.ای امکان پذیر است اما روش پر هزینه ­ای است و برای پرندگانی که به قصد فروش به عنوان پرندگان پرواری استفاده می­ شوند توجیه اقتصادی ندارد. مشخصه­ های ظاهری در شترمرغ­ ها برای تشخیص جنسیت آن­ ها کم است، بدین دلیل از روش شناسایی کروموزوم­ های جنسی (که در تعیین جنسیت دیگر پرندگان معمول نیست) استفاده می­ گردد.

 

تعیین جنسیت از طریق آزمایش فیزیکی

تعیین جنسیت از طریق آزمایش فیزیکی، نیاز به لمس آلت تناسلی در پرنده دارد. جوجه­ های شترمرغ را می­توان در 14-7 روزگی با استفاده از آزمایش کلوآک تعیین جنسیت کرد. فالوس به طرف بیرون کلوآک و در بخش شکمی قرار دارد که با ایجاد فشار ملایمی در سمت جانبی کلوآک برگردانده می­ شود. هنگامی که فالوس از کلوآک بیرون می ­آید می ­توان آن را به آرامی مورد بررسی قرار داد. فالوس پرنده نر نسبتاً بلند (4-3 میلی متر) است و بعضی اوقات بر اثر مالش سفت و محکم می ­شود، در حالی که فالوس پرنده ماده در هنگام لمس کردن نسبتاً کوچک (3-2 میلی متر) و نرم به نظر می­آید. تعیین جنسیت جوجه­ ها نیاز به تمرین بر روی گروه پرندگان دیگری دارد. این پیشنهاد برای این داده می­ شود که تفاوت­ های میان جنس­ ها مشاهده شود. زمانی که سعی می­ کنیم کلوآک را به بیرون برگردانیم لازم است تا احتیاط زیادی صورت گیرد که خصوصاً در پرندگان خیلی جوان این موضوع اهمیت بسزایی دارد. حتی کسانی که در این زمینه تخصص زیادی دارند با دقت 95 درصد می­ توانند پرندگان را تعیین جنسیت کنند.

اگر در تعیین جنسیت پرنده­ ای دچار شک و سردرگمی شدیم، آزمایش مجدد باید در سن 10-8 هفتگی تکرار شود. این پرندگان بزرگ تر باید توسط شخصی که دست ­هایش را در بین پاهای پرنده قرار می ­دهد مهار شوند و در این حالت شخص دیگر که قصد تعیین جنسیت را دارد انگشتی را که با ژل نفت خام روغنی کرده از میان مخرج پرنده به داخل پروکتودئوم وارد می­ کند و به دقت در اطراف گوشه پروکتودئوم در موقعیت "ساعت 7" می­چرخاند، تا زمانی که فالوس مشخص شود. با لمس کردن فالوس پرنده نر شکل غضروفی به خود می ­گیرد اما فالوس ماده هیچ عکس العملی نشان نمی ­دهد و سفت نمی­ شود. بنابراین با خارج کردن آلت تناسلی حیوان به بیرون از مخرج می­ توان پرنده را از طریق فالوس تعیین جنسیت کرد.

جفت گیری قرقاول در طبیعت

در طبیعت جفت گیری قرقاول ها در بوته زار ها صورت گرفته و معمولا تخم گذاری پرنده برخلاف سایر پرندگان که اغلب صبح ها صورت می گیرد عصر ها انجام می شود. قرقاول ها جزو حیوانات پولی گامی هستند و هیچ گاه قرقاول نر به یک ماده اکتفا نکرده و علاقه ای نیز به جوجه ها از خود نشان نمی دهد. در طبیعت جنس ماده به تنهایی وظیفه ساختن لانه را جهت نگهداری جوجه ها بر عهده می گیرد و جایگاه مزبور را اغلب در محلی سایه و نزدیک جریان آب و در انبوه بوته ها به وجود می آورد.

پروفسور برلیوز دانشمند جانور شناس فرانسوی در کتاب معروف خود تحت عنوان عادات و روسوم عشقبازی در نزد حیوان درباره شرح حال قرقاول آرگوس و چگونگی زاد و ولد حیوان شرح مفصلی می نویسد. وی در کتاب خود می نویسد: در فصل جفتگیری پرندگان آرگوس ها ی نر هر یک محوطه ای در حدود 10 متر مربع را به خود اختصاص داده و سعی می نمایند محوطه مزبور را کاملا تمیز و صاف کرده و نگهبانی آن را بر عهده بگیرند. بعد از چند روزی بالاخره گذار جنس ماده ای از آن حدود می گذرد و آرگوس نر حیوان را به سرزمین خود دعوت می نماید، در چنین حالتی آرگوس نر به استقبال ماده رفته ودر اطراف حیوان مدت مدیدی به چرخش در می آید، گردش مزبور کم کم سریع شده و دایره انتخابی نیز به تدریج تنگ تر می گردد و بالاخره در پایان حرکات مزبور که بیشتر به رقص شباهت دارد، قرقاول نر با ماده جفتگیری می کند.

در حالت طبیعی معمولا قرقاول در هر  دوره جنسی در حدود 12 تا 24 تخم می گذارد که رنگ پوسته آن ها نزدیک به سبز و قهوه ای زیتونی است. در بسیاری از نژاد های قرقاول اندازه تخم پرنده کمی کوچک تر از تخم مرغ بوده دارای پوسته ای نازک و شکننده به رنگ سفید به همراه خال های قهوه ای و بیضی شکل می باشد.

قابلیت جوجه در آوری قرقاول ها عموما نا امید کننده و در حدود 65 % است، این در حالی است که میزان جوجه درآوری طیور تجارتی بالای 80 % است. میزان پایین جوجه در آوری مربوط به مرحله پس از باروری و قبل از تفریخ جوجه ها است. قرقاول معمولا در محیط تخم گذاری می کند و معمولا این تخم ها  آلوده به مدفوع می باشند.

با پیشرفت علم تلقیح مصنوعی در حیوانات و طبق بررسی های به عمل آمده بر روی اسپرم قرقاول و بسیاری از پرندگان دیگر مشخص شده است که اسپرماتوزوئید قرقاول دارای قدرت بسیار زیادی است و می تواند تا چهار هفته در دستگاه تناسلی قرقاول ماده زنده مانده و تخم های ماده را تلقیح کرده و نطفه دار نماید. آزمایش های انجام شده نشان داده شده نشان می دهد که هر گاه تنها یک جفت گیری بین قرقاول نر و ماده صورت گیرد اسپرماتوزوئید های موجود در اویدکت قرقاول قادر است 25 تا 30 روز به طور مرتب تخم هایی را که قرقاول ماده در این فاصله می گذارد همچنان نطفه دار نماید. ولی با وجود اطلاع از این واقعیت در حال حاضر در بسیاری از پرورشگاه های مجهز قرقاول پرورش دهندگان ترجیح می دهند که برای هر 4 تا 5 قرقاول ماده یک قرقاول نر اختصاص دهند.پوسته این گونه تخم ها خیلی نازک است و ممکن است ترک های بیشتری داشته باشد، لذا نفوذ باکتری ها به داخل این گونه تخم ها متحمل تر است. از طرف دیگر در شرایط بد نگهداری از دست رفتن بیش از حد آب ناشی از تبخیر نیز در این تخم ها بیشتر به وقوع می پییوندد. تمامی این عوامل ممکن است منجر به مرگ و میر جنین و یا تولید جوجه های ضعیف کوچک شوند. از انجا که جوجه کشی های مصنوعی مرسوم شده اند و معمولا یک جوجه کشی بزرگ از مناطق مختلف سفارش می پذیرد، امکان دارد که تخم های کثیف یا تولید شده در شرایط بهداشتی نامناسب نیز به همراه سایر تخم ها وارد دستگاه جوجه کشی شوند. در این شرایط گسترش عفونت های حاصل از تخم نشدید شده و عوامل بیماری زای جیدید با تحویل جوجه ها، به  مزارع وارد خواهند شد.

جوجه کشی اردک

در صورت ذخیره تخم های جوجه کشی را باید در سردخانه در دمای 15-12 درجه سانتی گراد نگهداری نمود.

 اگر تخم ها کمتر از3 روز در سردخانه بمانند نیازی به چرخش تخم ها نیست در غیر این صورت حداقل روزی 1 بار پرخانده شوند.

اگر تخم ها بیشتر از 1 هفته نگهداری شوند باروری تخم ها کاهش می یابد به علاوه کاهش رطوبت انبار باعث کاهش جوجه درآوری می گردد.

طول دوره جوجه کشی در همه اردک ها  28 روز ولی در اردک مسکوی 25-32 روز است. دمای مورد نیاز درون دستگاه جوجه کشی در هفته اول39 در هفته دوم38/2 در هفته سوم 37/8  و در هفته چهارم 37/5 درجه سانتی گراد می باشد.

رطوبت در ستر 75-70 درصد ودر هچر 85-80 درصد می باشد. رطوبت برای اردک به مراتب بیشتر از از رطوبت مورد نیاز تخم مرغ است. تخم اردک در ستر باید 4 بار در روز چرخانده شود ولی در هچر نیازی به چرخاندن نیست اما باید رطوبت را افزایش داد.

در روز 5- 4 می توان تخم های غیر بارور و جنین مرده را مشخص و از دستگاه خارج نمود. (عمل کندلینگ) تخم های سالم به صورت لکه سیاه در بالای تخم و نزدیک اتاقک هوایی دارای انشعابات عروقی است .

اگر جنین به غشای پوسته چسبیده باشد و انشعاب عروقی نباشد مرگ جنین رخ داده است همچنین اگر در هنگام کندلینگ تخم در برابر نور به صورت روشن و بدون لکه باشد تخم بدون نطفه خواهد بود.

صورت عمل کندلینگ به این خاطر است که تخم های بدون نطفه و جنین مرده تولید گاز های مضر و آلودگی می کنند و خطر انفجارشان هم زیاد است که این عمل باعث بهبود وضعیت تخم های سالم می گردد.