جوجه کشی کبک را ارزشمند و بدون پیچیدگی انجام دهید

جوجه کشی کبک با جمع آوری و یا تهیه تخم نطفه دار کبک آغاز شده و پس از نگهداری در شرایط خاص و ضدعفونی کردن تخم کبک ها را در دستگاه جوجه کشی قرار می دهیم.

دمای نگهداری وانبار تخم های نطفه دار کبک قبل از جوجه کشی ۱۷- ۱۲درجه سانتی گراد و رطوبت ۶۵-۵۵ درصد می باشد.

مدت نگهداری در این شرایط حداکثر ۱۲روز است ولی اگر دما بین ۲۵-۲۰ درجه باشد نباید انبار کردن تخم بیشتر از۷ روز به طول بکشد. این مقدار در جوجه کشی مرغ حداکثر ۱۰ روز می باشد.

به طور کلی در دمای بالای ۲۶ درجه سانتی گراد نطفه شروع به رشد می کند و دمای زیر صفر درجه سانتی گراد به نطفه آسیب جدی می زند.

طول دوره جوجه کشی کبک ۲۴روز است .پس ازقرار دادن تخم کبک در دستگاه جوجه کشی دما ورطوبت تنظیم می گردد که دما ۳۷.۵ و رطوبت۶۰- ۵۵ درصد می باشد .

دستگاه جوجه کشی کبک حداقل باید ۳ بار در روز تخم ها را بچرخاند ولیکن چرخش می تواند تا ۲۴ مرتبه در روز هم اتفاق بیافتد.  در روز۲۱ جوجه کشی کبک تخم ها به هچر منتقل می شوند و چرخش راک ها متوقف می گردد .

دمای جوجه کشی کبک در هچر۳۷-۳۶/۵درجه سانتی گراد و رطوبت جوجه کشی کبک۸۰ -۷۵ درصد می باشد واگر رطوبت هچر به میزان کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخل تخم شده وجوجه کبک ها به سختی می توانند پوسته داخلی وخارجی را شکسته و از تخم خارج می شوند،و یا گاها خروج ناموفق دارند.

به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدون نطفه عمل کندلینگ یا نوربینی تخم کبک صورت می گیرد که این روش در دومرحله یکبار روز۸ جوجه کشی کبک  بار دوم پس از انتقال تخمها از ستر به هچر صورت می گیرد . در جوجه کشی بلدرچین به علت نقوش روی پوسته اکثر تخم بلدرچین ها امکان نوربینی وجود ندارد.

جوجه کشی کبک ۲۴ روز به ظول می انجامد تخم کبک ها روز ۲۴ به جوجه تبدیل می شوند ولی بعضی جوجه ها در روز۲۳و یا ۲۵ هچ  (متولد) می شوند .

کل زمان هچ ۱۲-۲۴ ساعت طول می کشد که در صورت تجاوز از۲۴ ساعت باید تخم ها را مورد بررسی قرار داد وعلت  عدم هچ را جویا شد .

از عوامل تاثیرگذار بر طولانی شدن دوره جوجه کشی کبک به بیش از ۲۴ روز :

الف : بیش از حد معمول بزرگ بودن تخم کبک

ب : دمای دستگاه جوجه کشی در ستر و هچر پایین باشد.

ج : دوره ذخیره تخم ها پیش از جوجه کشی کبک طولانی شده باشد.

د : گله مولد کبک پیر باشد.

و دقیقا برعکس موارد بالا می تواند طول دوره را به ۲۳ روز حتی کاهش دهد. دقت کنید کیفیت جوجه در دو حالت ایده آل پرورش کبک نیست.

هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید تا ۱۲ ساعت در دستگاه مانده تا خشک شوند و به این منظور باید تهویه افزایش یابد .

تخم هایی که قبل از دوران جوجه کشی کبک مدت زیادتری نگهداری شده اند احتمالا نسبت به تخم های تازه قابلیت جوجه درآوری پایین تر خواهند داشت. دقت کنید تخم هایی که از زمان تخمگذاری کبک هنوز ۲۴ ساعت کامل را نگذرانده اند به علت اینکه ph آلبومین تخم کبک بالا بوده و کیسه هوایی به اندازه کافی رشد نکرده اند مناسب جوجه کشی نیستند.

ارزیابی جوجه کشی کبک

برای بررسی ارزیابی دو پارامتر درصد جوجه درآوری و کیفیت جوجه کبک در دوره پرورش کبک سنجیده می شود.

درصد جوجه دهی :

در صورتی که مدیریت نگهداری گله مولد و اصول نگهداری تخم قبل از جوجه کشی کبک مناسب تر باشد درصد زنده ماندن نطفه و نطفه داری روند فزونی می گیرد. همچنین اگر اپراتور کار با دستگاه جوجه کشی به دقت بر روند کار جوجه کشی تسلط داشته باشد و کیفیت دستگاه جوجه کشی کبک مناسب باشد تعداد زیادی از این تخم ها به جوجه کبک تبدیل خواهند شد. و پس از اتمام جوجه کشی عملیات درصد گیری آغاز می شود.

برای بدست آوردن درصد جوجه خارج شده از دستگاه باید توجه داشته باشید تا این درصد بر تعداد تخم اعم از بی نطفه و خراب می تواند محاسبه شود و بر نسبت تعداد خروج جوجه ها از تخم های سالم و نطفه دار هم می تواند محاسبه شود. آن درصدی مهم است که بر نسبت تعداد تخم نطفه دار حساب شده باشند.

برای این کار لازم است تا تخم های جوجه نشده را شکانده و علت جوجه نشدن را بررسی کرد و سپس تخم هایی که جوجه اصلا تشکیل نشده را از تعداد کل کسر کرد و سپس درصد جوجه های بدنیا آمده را محاسبه کرد.

کیفیت جوجه در طول دوره پرورش کبک

کیفیت جیره کبک مولد و همچنین شرایط دستگاه جوجه کشی در کیفیت جوجه های تولیدی بعد از تولد و تلفات آن در طی دوره پرورش نقش مهمی دارد. چنانچه در فرمول غذایی جوجه ها مواد معدنی و ویتامینی کافی در روزهای اول پس از تولد وجود نداشته باشد در روزهای اول پس از تولد جوجه کبک ها تلفات زیادی خواهند داشت. همچنین شرایط دما و رطوبت دستگاه در وزن جوجه و سرزندگی آن نقش مهمی دارد.

کبک هایی که در قفس کبک مولد یا تخمگذار استاندارد نگهداری می شوند شانس موفقیت بیشتری در جفت گیری و نطفه دارشدن تخم کبک ها دارند . همچنین نگهداری کبک ها در قفس آلوده شدن تخم ها را به کود کبک کاهش می دهد.

کاربرد دستگاه جوجه کشی در جوجه کشی کبک

برای جوجه کشی از تخم کبک ، حدود 24 روز زمان لازم است . تخم های بزرگ تر و تخم هایی که مدت بیشتری در انبار نگه داری شده باشند ، کمی بیشتر زمان لازم دارند . اگر دمای دستگاه جوجه کشی کم تر از حد لازم باشد و تخم های جوجه کشی از کبک های مولد پیر به دست آمده  باشند ، جوجه کبک ها دیرتر به دنیا می آیند . در بعضی از استان ها و از جمله استان کردستان جوجه کشی کبک در خانواده های روستایی انجام می شود . آن ها  تخم کبک را از طبیعت جمع آوری کرده و جهت جوجه کشی معمولا از یک مرغ کرچ ، بوقلمون و غیره استفاده می کنند . در جوجه کشی مصنوعی ، گرمای لازم توسط منابع گرمازا تولید می شود . تحت شرایطی ، جوجه کشی طبیعی با استفاده از مرغ کرچ مورد توجه و ضامن سلامت جوجه هاست ولی عملا دلایل قابل توجهی نیز آن را رد می کنند :

1 – یک روش گران و پرکار بوده و تنها در بعضی از مواقع سال قابل بهره برداری است ( زمانی که مرغ کرچ در اختیار باشد ) .

2 – تعداد تخم کبکی که مرغ کرچ می تواند در اختیار داشته باشد ، محدود است .

3 – در جریان به دنیا آمدن جوجه ها در روزهای اول ، بیماری ها یا انگل هایی می توانند از طریق مرغ مادر به جوجه کبک ها منتقل شوند .

4 – لانه و محیط اطراف همیشه مناسب نیستند .

در بازار ، ماشین های جوجه کشی بسیاری با ظرفیت های مختلف وجود دارد . دستگاه هایی نیز ساخته می شود که با تولید ده ها هزار در هر دوره قسمتی از نیاز صنعت ماکیان را رفع می نمایند . شرایط محیطی برای جوجه کشی که به نوبه ی خود دارای اهمیت خاصی نیز می باشند عبارتند از : دما ، رطوبت و تهویه . درجه ی حرارت در سه هفته ی اول ، دوم و سوم حدود 5/37 درجه ی سانتیگراد خواهد بود . در چهار روز آخر اندکی کمتر (37 درجه ) خواهد شد . حرارت صحیح ، یکی از خصوصیات ماشین جوجه کشی است . چگونگی گرم شدن دستکاه به روش های مختلف صورت می پذیرد . در بعضی از انواع آن ها تزریق هوای گرم به داخل دستگاه و در بعضی دیگر وجود المنت های الکتریکی گرمازا منابع تولید حرارت به شمار می روند . در خلال 24 روز دوران جوجه کشی ، تضمین تهویه با هوای حاوی اکسیژن کافی ، ضروری است . در حقیقت جنین در داخل تخم از طریق سوراخ های پوسته تنفس کرده ، اکسیژن مصرف نموده و انیدریدکربنیک ( Co2 ) دفع می نماید . درصد رطوبت نسبی در دوران جوجه کشی باید حدود 55% و بین 20 تا 24 روزگی حدود 75 درصد باشد . تا 7 روز پس از قرار گرفتن تخم کبک ها در دستگاه جوجه کشی ، تخم ها بایستی مورد معاینه قرار گیرند . بدین منظور تخم ها در مقابل نور قرار گرفته و وجود جنین در آن ها تایید می شود . به این روش در مدیریت پرورش ماکیان « کاندلینگ » می گویند . تخم ها در دستگاه جوجه کشی به حالت مایل قرار گرفته و قطب پهن آن به سمت بالا قرار می گیرند و حداقل 3 بار در روز ( به غیر سه روز آخر ) جهت جلوگیری از چسبیدن جنین به پوسته چرخانیده می شوند . برای جلوگیری از بیماری های عفونی جوجه ی یک روزه که منشاء آن آلودگی تخم می باشد ، در روز اول جوجه کشی از گاز آلدئید فرمیک ( فرمالدئید ) در دستگاه جوجه کشی استفاده می شود .

 

جوجه کشی کبک

جوجه کشی کبک

اولین گام جهت شروع دوره جوجه کشی جمع آوری و نگهداری تخم هاست .تخم ها باید با نهایت دقت جمع آوری وپس از تمیز کردن وضدعفونی کردن در محل انبار قرار داده شوند .

دما نگهداری وانبار تخم های نطفه دار17-12درجه سانتی گراد و رطوبت65-55درصد می باشد .
مدت نگهداری در این شرایط حداکثر 12روز است ولی اگر دما بین25-20درجه باشد نباید انبار کردن تخم بیشتر از1هفته به طول بکشد  .

به طور کلی در دمای بالای 26 درجه سانتی گراد نطفه شروع به رشد می کند و دمای زیر صفر درجه سانتی گراد به نطفه آسیب جدی می زند .

طول دوره جوجه کشی 24روز است .پس ازقرار دادن تخم در دستگاه جوجه کشی دما ورطوبت تنظیم می گردد که دما37/5- 37/2و رطوبت60-55درصد می باشد .
تخم ها داخل دستگاه 3بار در روز چرخانده می شوند که در روز21جوجه کشی که تخم ها به هچر منتقل می شوند متوقف می گردد .

دما در هچر37-36/5درجه سانتی گراد و رطوبت80-75درصد می باشد واگر رطوبت هچ به میزان کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخل تخم شده وجوجه ها به سختی پوسته داخلی وخارجی را شکسته و از تخم خارج می شوند  .

به منظور حذف تخم های جنین مرده وبدون نطفه عمل کندلینگ صورت می گیرد که این روش در روز8جوجه کشی وپس از انتقال تخمها از ستر به هچر صورت می گیرد .

تخم کبک پس از 24روز به جوجه تبدیل می شود ولی بعضی جوجه ها در روز23ویا25 هچ می شوند .
کل زمان هچ 20-10ساعت طول می کشد که در صورت تجاوز از20ساعت باید تخم ها را مورد بررسی قرار داد وعلت  عدم هچ را جویا شد .

هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه مانده تا خشک شوند و به این منظور باید تهویه افزایش یابد .
تخم هایی که قبل از دوران جوجه کشی نگهداری شده اند احتمالا نسبت به تخم های تازه قابلیت جوجه درآوری پایین

رفع مشکلات احتمالی در جوجه کشی کبک با استفاده از دستگاه جوجه کشی

عملیات رفع مشکل

بعد از جوجه کشی اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها هچ نشدند، توسل به عملیات رفع اشکال بسیار مهم است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ می دهد: مشکل از کجاست؟ بنابراین ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را معمولاً 3 سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین ) جدا کرده و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناسی خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آن ها به جوجه مشخص و ثبت شود تا هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق بستگی به عواملی دارد که علت تعدادی از آنها را باید در سالن های پرورش جستجو نمود. سن گله، نژاد، مدیریت واحد از نقطه نظر تغذیه بهداشت و جمع آوری و درجه بندی تخم ها، از جمله ی این عوامل می باشند. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق میزان هچ (جوجه درآوری)، در حد 85 درصد مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفته و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل 10 درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و براساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

1-    اگر کوچک ترین اثری از نطفه درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت(-) زده می شود.

2-    اگر لکه ای کوچک و بعضا با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

3-    چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموما به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملا مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

4-    اگر جنینی مشاهده شود که در ان سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملا مشخص باشند به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

5-    چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن پر های آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

6-     چنانچه جوجه ای مشاهده شود که برخلاف حالت های قبلی چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه ی مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. (گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده است).

7-    معمولا در ستون هفتم علامت گذاری نشده بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج شده اند، شمارش و جمع آن ها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

در پایان تکمیل فرم ارزیابی جوجه کشی علامت ها که عموما به صورت واحد های شش تایی درج شده شمارش و جمع شده و در سلول های پایین فرم به صورت عدد ثبت شده و به کمک، یک تناسب ریاضی، درصد آنها نیز مشخص خواهد شد.

دلایل یک جوجه کشی ناموفق و یا به عبارتی دیگر تفسیر اطلاعات (به عنوان مثال مانند فرم فوق الذکر) نیاز به تجربه تبحر و اطلاعات کارشناسی دارد. در ادامه اشاراتی به علت های احتمالی آن می نماییم. دلیل زیاد بودن تخم ها در ستون های اول تا ششم می تواند به قرار زیر باشد :

ستون یک:

1-    کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله کبک های مولد

2-    عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نر ها

3-    گرمای زیاد محیط پرورش

4-    سرمای زیاد محیط پرورش

5-    پیر بودن پرندگان نر

6-     کمبود های ویژه در خوراک گله کبک های مولد

7-    بیماری احتمالی نرها

8-    غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

9-    مصرف برخی داروها، حشره کش ها ومواد شیمیایی

10-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

1-    بیماری گله از نوع نارسایی ژنتیکی

2-    نگه داری در انبار و کهنه شدن تخم

3-    پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند).

4-    کمبود ویتامین به ویژه ویتامین های گروه B

5-    نقص گندزدایی (ضدعفونی ) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

1-    انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

2-    حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

3-    آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

4-    دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

1-    تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

2-    کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

3-    چرخش ناکافی

4-    کمبود ویتامینی مانند ویتامین E

ستون پنجم:

1-    حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

2-    نقص در تهویه

3-    کمبود اکسیژن در محیط

4-    کمبود های تغذیه ای

5-    پیر بودن گله ی کبک های مولد

ستون ششم:

1-    نقص در سیستم تهویه دستگاه جوجه کشی

2-    نقص در سیستم تهویه سالن جوجه کشی

3-    کمبود اکسیژن محیط (محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد).

4-    وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعله دار) در سالن جوجه کشی

5-    کمبود های تغذیه ای به ویژه ویتامین (مشخصا اسید فولیک)

شرایط نگهداری تخم کبک قبل از ورود به دستگاه جوجه کشی

فاصله ی بین تخم گذاری تا قرار گرفتن تخم ها در دستگاه جوجه کشی بسیار مهم است. نباید تخم ها در دمای زیر 4/4 و بالای 20 درجه سانتی گراد نگه داری شوند. دمای مناسب برای نگه داری تخم  کبک حدود 12 تا 155 درجه سانتی گراد می باشد. برای نگه داری تخم های کبک آن ها را بهتر است در شانه های تخم قرار دهید و در اتاقی که تهویه آن در حد مطلوب است نگه داری کنید. مدت زمان نگه داری تخم ها نباید بیشتر از 7 روز باشد زیرا افزایش مدت نگهداری تخم موجب کاهش جوجه دراوری می شود.

آماده سازی برای ورود تخم ها به ستر

قبل از اینکه تخم ها در دستگاه جوجه کشی قرار گیرند 6 الی 12 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد قرار گیرند تا به هوای جدیدی که در  پیش است عادت کنند. به این عمل پیش گرم می گویند. پیش گرم عملیاتی است که می توان آن را در سالن جوجه کشی و قبل از چیدن تخم ها در دستگاه جوجه کشی انجام داد. در نقاط گرمسیری باید عمل تهویه به خوبی انجام پذیرد تا از تعریق تخم ها در اتاق پیش گرم جلوگیری به عمل آید. در صورتی که تخم ها عرق کنند در اثر فشار منفی که در داخل تخم به وجود می آید عوامل میکروبی از طریق پوسته به درون تخم کبک کشیده شده و بعد ها در اثر مساعد بودن شرایط این عوامل تکثیر پیدا کرده و در نهایت موجب تولید تخم های آلوده (میکروبی) و یا تخم های انفجاری می شوند.

باید به این نکته اشاره کرد که حداقل زمان بین تخم گذاری و خواباندن تخم ها در دستگاه جوجه کشی باید 24 ساعت باشد چون در تخم تازه تولید شده pH آلبومین تخم بالا است و کیسه هوایی هنوز کامل نشده است و این مسئله موجب آسیب رسیدن به جنین می شود.