پرورش غاز در ایران به دلیل خصوصیات منحصر به فرد نسبت به سایر پرندگان ، آسانتر بوده و همچنین سود اقتصادی بهتری هم دارد .اما به دلایل متفاوت پرورش غاز به طور صنعتی در ایران راه اندازی نشده است .
آناتومی غاز را می توان این طور توصیف کرد :
غاز پرنده ای با جثه متوسط و زیبا و باهوش می باشد .
پا هایی بلند ، گردنی دراز ولی در مقایسه با قو گردن کوتاه تر دارند ، سر بزرگ و بین دو چشم پوشیده با پر می باشد .
دم بلند است و منقار نسبت به جثه باریک می باشد .
غازها در طبیعت در جنگل های قطب شمال زیست می کردند .
در اثر مهاجرت به اکثر نقاط زمین راه یافته اند .
ادامه حیات این پرنده وابستگی زیادی به آب دارد .
غازها گیاه خوار هستند و از گیاهان مراتع و مزارع پرورش غاز تغذیه می کنند .
همچنین از گیاهان رشد یافته در آبگیر ها تغذیه می کنند.
نیاز روز افزون انسان به غذا باعث شده تا دست به کار پرورش غاز بزند .
سود بیشتر پرورش غاز نسبت به پرورش بلدرچین باعث شده است تا پرورش دهندگان طیور تمایلی بیشتری نسبت به پرورش این پرنده داشته باشند .
این حیوان اقتصادی را در سیستم های پرورشی برای تولید پروتئین مورد نیاز نگهداری و تکثیر می کنند .
اکثر نژادهای اقتصادی غاز که امروزه در مزارع معتبر پرورش غاز در دنیا دیده می شود از نژاد غاز وحشی خاکستری حاصل شده اند.
۵ نژاد غاز رایج برای پرورش عبارت اند از :
غاز نژاد تولوز ( tuolouse ) :
بهترین نژاد غاز برای استفاده در مزارع پرورش غاز از نظر تولید گوشت با جثه ای بزرگ و اصلاح شده است .
وزن نر تا ۱۱ کیلو هم می رسد .
پر و بال خاکستری رنگ و منقار نارنجی می باشد .
تعداد تخم گذاری این نژاد غاز در سال ۲۵ الی ۴۰ عدد می باشد.
غاز نژاد امبدن ( embden ):
مناسب جهت پرورش در مزارع پرورش غاز با هیکلی درشت و پر و بالی نارنجی سایه دار می باشد .
وزن غاز نر ۹ کیلو و ماده تا ۸ کیلو هم می رسد . میزان تخم گذاری در سال ۳۵-۴۰ عدد می باشد .
غاز نژاد چینی ( chinese ) :
این نژاد در دو سویه ، غاز سفید و غاز قهوه ای رایج است .
به لحاظ وزن و هیکل از دو نژاد قبلی سبک تر است .
کم تر در مزارع پرورش غاز ایران دیده می شوند .
وزن نر ها حداکثر ۵/۵ و ماده ها یک کیلو کم تر می باشد .
تعداد تخم گذاری غاز چینی در سال حدود ۴۰-۶۰ تخم می باشد .
غاز نژاد افریقایی ( african ) :
غاز آفریقایی بدنی طویل و جناغی کشیده دارد .
در زیر منقار یک غبغب بلند دارد که در اثر تغیرات دمای محیط تغییر رنگ می دهد .
رنگ پرها حالت ابلغ دارد و قهوه ای با لبه های سفید شایع ترین حالت پرهای این غاز است .
از نظر وزن شباهت زیادی به غاز چینی دارد .
غاز سفید ایتالیایی :
نژاد غاز سفید ایتالیایی ، مناسب تخم گذاری می باشد و درصد جوجه درآوری آن زیاد است .
معمولاَ به عنوان گله غاز مادری در مزارع پرورش غاز نگه داری می شود .
غاز سفید ایتالیایی سالانه بین ۶۰ تا ۷۰ عدد تخم می گذارد .
میانگین وزن تخم این نژاد غاز ۱۶۰ تا۱۸۰ گرم می باشد .
معمولا غازها توسط مزرعه داران به طور محدود و در گله های کوچک نگهداری می شوند .
در برخی کشورها پرورش غاز به طور صنعتی سال هاست که رواج یافته .
اما در ایران کم تر به پرورش صنعتی غاز پرداخته شده است .
از آنجا که غازها در برابر باکتری ها ، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا مقاوم هستند و کم تر بیمار می شوند :
به راحتی می توانند احتیاجات غذایی خود را از مراتع سرسبز به دست آورند و نیاز به تغذیه دستی آنان به حداقل می رسد .
پرورش غاز در استان های شمالی ایران کمک فراوانی به باغداران در هرس علف های هرز و دفع حلزون و سایر حشرات می کند .
به طوری که دیگر نیاز به هزینه کردن برای این کار ندارند .
شالیکارانی که کار پرورش غاز هم انجام می دهند بعد از درو شالیزار ها با رهاسازی غازها در شالی ، مزرعه را از وجود کرم ساقه خوار برنج ایمن می کنند .
گله مولد در پرورش غاز
سن بلوغ کامل غاز ها دو سالگی می باشد .
این که می گوییم دو سالگی به خاطر این است که غاز ها بعد از یک سالگی شروع به تولید تخم می کنند .
ولیکن از نظر نطفه داری و کیفیت جوجه تولیدی خوب نیست .
بنا بر این تخم های تولیدی از ابتدای سال سوم مناسب ترین تخم ها برای جوجه کشی غاز می باشد .
برای داشتن یک گله غاز مولد با درصد نطفه داری بالای تخم غاز های تولید شده لازم است تا حداقل هر ۲ غاز ماده یک نر داشته باشند .
البته این مقدار می تواند در ازای هر ماده یک نر هم باشد . ولیکن از نظر اقتصادی به صرفه نیست .
تخم غاز
اندازه تخم غاز حدود دو برابر تخم مرغ می باشد که طبق ژورنال های علمی این عدد ۱.۸ برابر می باشد .
پوسته تخم غاز یک و نیم برابر ضخیم تر از پوسته تخم مرغ می باشد .
تخم غاز از ۵۳ درصد سفیده و ۳۵ درصد زرده و ۱۲ درصد پوسته کلسیمی و آهکی تشکیل شده است .
از نظر وزن تخم غاز بین ۱۲۰ تا ۱۶۵ گرم وزن دارد ولیکن مناسب ترین وزن برای جوجه کشی ۱۴۰ تا ۱۶۰ گرم می باشد .
از یک تخم غاز با وزن ۱۵۰ گرم جوجه ای به وزن تقریبی یک صد گرم هچ خواهد شد .
جوجه کشی غاز
جوجه کشی غاز در مزارع پرورش غاز اکثراَ با استفاده از دستگاه جوجه کشی و به صورت مصنوعی صورت می گیرد .
طول دوره جوجه کشی در نژادهای سبک ۲۸ تا ۳۰ روزاست .
در نژادهای سنگین تر غاز مثل غاز نژاد اکراینی تا ۳۵ روز به طول می انجامد .
جوجه کشی غاز ترفندهای خاصی دارد و لازم است نکاتی را رعایت کنید تا بهترین راندمان جوجه درآوری را داشته باشید .
این نکات مربوط به مسایل تنظیم دما و رطوبت و نوع گردش و هوادهی و … می باشد .
در مقاله مربوطه ترفندهای جوجه کشی غاز توضیح داده شده است .
به طور کلی مقادیر پارامترهای دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی غاز به شرح زیر می باشد .
جدول جوجه کشی غاز
جوجه غاز
سطح بدن جوجه غاز ها در لحظه هچ شدن پوشیده از کرک های زرد و نرم می باشد .
برای گرم کردن جوجه غاز ها از مادر مصنوعی و یا لامپ های مادون قرمز حرارتی استفاده کنید .
مهم ترین مرحله پرورش غاز ها ۲۰ روز ابتدای زندگی جوجه غاز ها می باشد که به شدت به سرما حساس هستند .
باید برای آن ها فضایی مناسب فراهم کرد تا در این ایام دمای بین ۲۸ تا ۳۵ درجه را داشته باشد .
به این صورت که سه روز اول دما حدود ۳۵ درجه سانتی گراد باشد . پس از آن هر روز نیم درجه از دما کاسته شود .
پرورش غاز را می توانید در فضای باز و یا بسته نیر انجام دهید .
چنان چه از سالن برای پرورش غاز استفاده می کنید به تهویه آن توجه کنید .
برای ساخت دانخوری و آبخوری برای این پرنده می توانید مقاله چند روش ساخت دانخوری را مطالعه کنید .
اولین و مهمترین عامل استفاده از 
در دسترس بودن دائمی آب با درجه حرارت مناسب بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بسیار مهم است یک قطعی آب ۱۰ ساعته می تواند تا چند روز تولید گله را تهت تاثیر قرار دهد و حتی در موارد طولانی تر باعث تلفات سنگین شود.
تجهیزات مناسب نگهداری بلدرچین باید حداقل استاندارد های لازم را داشته باشند. استفاده از یک 
